Wat brengt ons een nieuwe Eerste Kamer?
De Eerste Kamer heeft als ‘Chambre de Reflexion’ de taak om nieuwe wetgeving te toetsen op rechtmatigheid, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid. Hoewel deze toetsing technisch gezien geen politieke taak is, kan de samenstelling van de Eerste Kamer wel degelijk politieke consequenties hebben.
Het aantal zetels van de coalitie in de Eerste Kamer is nog kleiner geworden na de verkiezingen van gisteren. Het kabinet Rutte IV had samen 32 zetels in de Eerste Kamer en heeft nu 24 zetels, terwijl voor een meerderheid 38 zetels nodig zijn. Door deze uitslag is het kabinet nog verdergaand afhankelijk van steun van de oppositiepartijen om wetgeving en begrotingen door de Eerste Kamer te loodsen. Dit leidt naar verwachting tot intensieve politieke onderhandelingen tussen oppositiepartijen en het kabinet om tot compromissen te komen. Over links, met PvdA/GroenLinks, met 15 zetels of over rechts met BBB en Ja21, waarbij BBB alleen al 15 zetels heeft en JA21 met z’n 3 zetels eigenlijk niet eens meer nodig is. Het is echter niet gegarandeerd dat de oppositiepartijen bereid zullen zijn om het kabinet te steunen, en zo ja, onder welke voorwaarden.
Als de oppositiepartijen niet bereid zijn om het kabinet te steunen, kan dit leiden tot politieke impasses en kan de wetgevingsagenda van het kabinet op controversiële dossiers worden belemmerd. In dat geval zou het kabinet alternatieve strategieën moeten overwegen om zijn wetgevingsdoelen te bereiken, deze afzwakken of bepaalde wetgeving zelfs uitstellen.
Voor met name wetgeving op het gebied van klimaat- en stikstofbeleid kan het lastig worden om een meerderheid te verkrijgen. Denk daarbij aan de wijziging van de stikstofwet, CO2-uitstoot, maatregel versoepeling productiebeperking voor kolencentrales, subsidies op zonnepanelen of de salderingsregeling. Ook voor wetgeving op gebied van asiel, zoals de spreidingswet, zal het lastiger kunnen zijn om een meerderheid te krijgen.
Overigens was de afgelopen vier jaar ook sprake van een minderheid van de coalitie. Toch is de meeste wetgeving zonder veel discussie door de Eerste Kamer gegaan. In de afgelopen periode is 80 procent van alle wetgeving, zoals Europese richtlijnen en begrotingswetten, niet eens over gestemd; dat waren hamerstukken. 120 van de bijna 200 wetten, waar wél over werd gestemd, kreeg brede steun van linkse én van rechtse oppositie. Bij 60 wetten was er discussie en was de steun van de oppositie nodig. Hiervan kregen uiteindelijk ongeveer 45 wetsvoorstellen steun van links en 15 van rechts. Slechts vijf wetsvoorstellen werden verworpen.
Het belooft een interessante periode te worden!
Susanne de Roy – van Zuidewijn – Communications director
