Prinsjesdag 2024 – geen woorden maar daden?
Prinsjesdag 2024 – geen woorden maar daden?
De derde dinsdag in september staat traditioneel in het teken van troonrede, begrotingen en Haagse tradities. Dit jaar is daar een nieuwe dimensie aan toegevoegd: een nieuw regeerakkoord. Na de presentatie afgelopen vrijdag van de ambities van het kabinet Schoof I, werd de vraag gesteld wat de Koning daar in de troonrede nog aan toe zou moeten voegen.
In reflectie noemde de Koning dat de overmatige aandacht op beleid soms leidt tot het idee dat het maken van beleid een doel op zichzelf is, terwijl het moet gaan over de uitvoering – het gaat om de vraag wat er ‘wél kan’. In die zin liggen het regeerakkoord en de begrotingen volledig in lijn met deze troonrede: een actieplan met nadruk op uitvoering en weinig tot geen grote nieuwe beleidskeuzes. Behalve op de bekende ‘politieke’ onderwerpen, zoals migratie, landbouw of het eigen risico in de zorg zijn vergaande nieuwe maatregelen aangekondigd. Bestaand beleid op het gebied van klimaat, energie, circulaire economie, digitalisering en woningbouw wordt zonder voorbehoud doorgezet.
De partijen hebben duidelijk accenten gelegd op de voor hun achterban relevante politieke punten. Daarnaast passen eerder gemaakte programma’s zoals het Nationaal Plan Circulaire Economie voor dit kabinet net zo goed als uitgangspunt. Termen als ‘actieplan’ of ‘beleidsagenda’ lezen we vaak in begrotingen terug. Echter, er ontbreekt vaak een concrete uitwerking en een langetermijnvisie voor grote beleidsproblemen én budget om genoemde problemen op te lossen. Ter illustratie: preventie blijft van groot belang, het moet wel efficiënter worden ingericht, en de bezuiniging van 400 miljoen gaat wel door. Dat leidt tot ongemakkelijke spanningsvelden zonder richtinggevende langetermijnvisie. Daarom zal dit jaar hopelijk niet alleen gericht zijn op het realiseren van ‘snelle oplossingen’ voor crises als de mestproblematiek en de asielinstroom, maar ook op het ontwikkelen van een robuust overkoepelend beleid voor de komende jaren.
Wat betreft de bekende ‘politieke’ onderwerpen is het nog maar de vraag in hoeverre dit kabinet de kans krijgt om daar tot daden te komen. NSC maar ook BBB spelen daarin een cruciale rol. Met het tijdelijke terugtreden van partijleider Pieter Omtzigt, de aankondiging dat NSC het asielbeleid bij een negatief advies van de Raad van State niet zal steunen én kritiek op de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking, is het de vraag in hoeverre Schoof kan rekenen op voortdurende steun van de vier coalitiepartijen voor de ambities uit het regeerakkoord . Uit de reactie van BBB-Leider Caroline van der Plas op het voorgestelde mestbeleid blijkt eenzelfde vrijblijvendheid jegens de kabinetsplannen. Extraparlementair in de praktijk blijkt een politiek lastige realiteit, waarbij de Algemene Politieke Beschouwingen pas een eerste proefmeting is of de coalitie onder grote druk de eenheid kan bewaren. Vervolgens zal de specifieke begroting per Ministerie moeten worden behandeld en de verdere uitwerking in de Kamercommissies. Of de coalitie gedurende de rit een eenheid blijft, moet nog worden bezien.
