Beïnvloeding verkiezingsprogramma’s niet eenvoudig
Op 17 maart 2021 vinden de Tweede Kamerverkiezingen plaats. Dat lijkt nog ver weg, maar de voorbereidingen zijn op dit moment al in volle gang. De verkiezingscommissies worden gedurende deze periode samengesteld waarna de programma’s dit voorjaar worden geschreven om ze na de zomer aan de partijachterban tijdens een congres te presenteren. Daarmee begint nu ook de strijd om een plek in het verkiezingsprogramma; een strijd die steeds vaker rechtstreeks door bedrijven zelf wordt gevoerd. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de verhuizing van Unilever en de afschaffing van dividendbelasting: concrete voorbeelden van directe beïnvloeding door bedrijven.
Er bestaat geen eenduidige manier om de totstandkoming van verkiezingsprogramma’s te beïnvloeden. In de eerste plaats omdat alle politieke partijen hun eigen procedures hebben rond de totstandkoming van de verkiezingsprogramma’s. Een aantal partijen vragen actieve input door middel van specifieke (thema)bijeenkomsten, bij andere partijen werkt het beter om de leden van de programmacommissie rechtstreeks te beïnvloeden. Effectieve beïnvloeding vereist kortom een partij-specifieke aanpak. In de tweede plaats worden politieke partijen bestookt door een groot aantal belangengroepen. De ouderwetse standaardbrief voldoet al lang niet meer. Om aandacht te krijgen en zo ook effectief een punt te kunnen maken bij een programmacommissie is een aanpak op maat nodig.
Tien tips:
- Formuleer kernachtig wat je als organisatie in een verkiezingsprogramma terug wil zien: Programma’s worden altijd op hoofdlijnen geformuleerd, er is geen ruimte voor details die de kiezer niet aanspreken.
- Vergeet niet je onderwerp in de juiste mal te gieten: waarom is dit onderwerp voor een specifieke partij belangrijk, wat gaat het de partij maatschappelijk opleveren en hoe raakt het aan de kernwaarden van de partij?
- Zoek steunzenders voor jouw opvatting. Brancheorganisaties benaderen over het algemeen ook de politieke partijen; het is behulpzaam als zij jouw standpunt meenemen en daarmee je eigen inbreng nogmaals kunnen onderstrepen.
- Om die reden is het handig om inzicht te hebben in de procedure die een politieke partij volgt in de totstandkoming van een partijprogramma. Die is nergens gelijk.
- Er bestaan verschillende fases bij de totstandkoming van de programma’s: allemaal mogelijke momenten van beïnvloeding. Allereerst komt er een conceptprogramma, welke vastgesteld moet worden door de ledenvergadering. Aan die algemene ledenvergadering gaan meestal nog vergaderingen in de regio vooraf.
- Inventariseer daarom of er in je organisatie medewerkers zijn die op deze partijbijeenkomsten het woord zouden kunnen en willen voeren.
- Binnen politieke partijen zijn er altijd opiniemakers die als steunzender kunnen fungeren. Dat kan een partijcommissie zijn of een kamerlid met jouw onderwerp in zijn/haar portefeuille. Het is goed om die op voorhand te spreken en je zaak te bepleiten. Zet dit ook kort en bondig op papier. Het moet bij wijze van spreken zo kunnen worden overgenomen.
- Houd tijdens het gehele proces het politieke debat over dit onderwerp in de gaten, zodatje kennis rond de relevante onderwerpen zo actueel mogelijk is.
- Houd tijdens dit proces ook de media in de gaten: in de aandacht voor een specifiek onderwerp kan effectief gebruik van de media een belangrijk hulpmiddel zijn.
- Houd tenslotte ook de bredere maatschappelijke ontwikkelingen die raken aan je onderwerp in de gaten.
Door het sterk versplinterende politieke landschap is het in deze fase verstandig om met zoveel mogelijk partijen te praten. Concentreer je in de komende tijd vooral op partijen die na de verkiezingen mogelijk onderdeel kunnen zijn van een nieuw te vormen regering. Zij zijn degenen die straks schrijven aan een nieuw regeerakkoord voor de komende vier jaren en daarvoor vormen de verschillende programma’s de basis. Voor effectieve beïnvloeding van het regeerakkoord zijn dus de partijprogramma’s de eerste stap. Deze moeten (bijna) allemaal tegen het eind van dit jaar door de ledenvergaderingen worden vastgesteld. Actie is daarom geboden; het is kort dag.