Participatie in de omgevingswet is relevant, de praktijk nog relevanter!
De nieuwe omgevingswet lijkt opnieuw een inwerkingstredingsdatum te hebben: 1 januari 2022. De start van de Omgevingswet is al diverse malen uitgesteld. De inkt van de stemming in de Eerste Kamer was nog niet droog of de Minister stuurde een Kamerbrief om uitstel aan te kondigen. Het wetgevingsproces en de implementatie van de wet is dan ook een omvangrijke operatie waarbij niet alleen de centrale, maar ook lokale en regionale overheden en waterschappen zijn betrokken.
Al eerder hebben wij hier in deze nieuwsbrief stilgestaan bij de Omgevingswet. Toch nog even in het kort waar de Omgevingswet over gaat: de Omgevingswet maakt het omgevingsrecht inzichtelijker voor burgers en ondernemers. Er zijn minder regels en er is meer ruimte voor (eigen, particuliere) initiatieven. Deze nieuwe wet is een bundeling van de wetgeving en de regels voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water, waarbij tevens een actualiseringsslag is gemaakt. De wet heeft tot doel om een samenhangende benadering van de fysieke leefomgeving te bieden: balans tussen beschermen en benutten van de omgeving.
Participatie is een belangrijke pijler in deze wet: hoe wordt bijvoorbeeld de omgeving meegenomen in de besluitvorming bij de aanleg, bouw of renovatie van een project. De participatie is vormvrij, omdat participatie – het betrekken van de burgers, organisaties, omgeving, bedrijven – altijd maatwerk is.
En hoewel de inwerkintreding nog even op zich laat wachten, werken organisaties als Rijkswaterstaat nu al in de geest van de nieuwe wet. Meer en meer hecht RWS aan de belangen van stakeholders in grote projecten en worden deze in aanbestedingsprocedures onderdeel van de uitvraag gemaakt.
Een soepel verloop van participatie in een project voor de vergunningsaanvraag vanuit de omgevingswet is dus relevant. Maar eenmaal tijdens de realisatie van een project is participatie net zo goed relevant, zo niet relevanter! En om participatie effectief te laten zijn, valt of staat deze met de juiste communicatie.
Het begint met adequate Informatieverschaffing. Het lijkt een open deur, maar vaak is de omgeving toch net niet voldoende op de hoogte van de werkzaamheden en het uiteindelijke doel van een project. Neem daarom belanghebbenden mee in de plannen: wat staat hen te wachten, wat is de planning? Juist ook communicatie over de overlast en hinder is van groot belang. Het is een effectief instrument om verwachtingen te managen, maar uiteindelijk ook om draagvlak te creëren, zo is onze ervaring. Als omwonenden weten dat het heien van damwanden voor een nieuwe woontoren maar twee weken duurt en niet doorlopend gedurende de dag, geeft een ander perspectief dan er ineens door verrast te worden. Ook tussentijdse updates zijn relevant. Nu in deze tijd fysieke informatieavonden niet mogelijk zijn, zijn webinars een goed alternatief gebleken. Het voorzien in actuele en accurate informatie, zeker in geval van bijvoorbeeld een gewijzigde planning: dát is belanghebbenden echt serieus nemen. Een must om draagvlak te behouden. En dat kan gemakkelijk via website, email, social media of buurtbrieven.
Naast de juiste informatievoorziening moeten er ook voldoende kanalen zijn om informatie te ontvangen: vragen, klachten en tips. Iedereen heeft ze: handel ze daarom adequaat af en neem ze ter harte. Ook dat vergroot de binding aan het project, en brengt het soms ook weer verder. Zo hebben wij ondersteund in een project waar door de inbreng uit de omgeving de verkeersveiligheid in een aanpalend gebied daadwerkelijk verder verhoogd kon worden.
Participatie stopt niet bij intentie vooraf bij de vergunningsaanvraag, participatie is doen en vooral blijven doen; het begint met effectief communiceren. Wij hebben de nodige ervaring opgebouwd om met stakeholders het contact zorgvuldig aan te gaan, zodat die woontoren, het restaurant, de tunnel of dat outletcenter met een positief resultaat neergezet konden worden.
Opdrachtgevers van rijkswege wachten niet op de formele inwerkingtreding van de omgevingswet, ze handelen al in de geest hiervan. Reden te meer dit tijdig in de werkprocessen een structurele plek te geven.