Klimaat – het thema van de verkiezingen 2021?
De dreiging die uitgaat van een opwarmende aarde, de stikstofproblematiek, het Urgendavonnis en de Green Deal; we kunnen niet om het klimaat heen. En Den Haag al helemaal niet. Het klimaat wordt nog veel meer dan in 2017 een dominant verkiezingsthema. Het belooft een felle strijd te worden waarin ambities, de omvang van de uitdagingen en de sociaaleconomische kosten van de transitie centraal zullen staan.
Ambitieuze plannen
In het klimaatakkoord dat afgelopen jaar gesloten werd zijn stappen aangekondigd om het doel van 49% CO₂-reductie in 2030 te halen en de gewenste bijdrage te leveren aan het Europese doel voor hernieuwbare energie en energiebesparing. Maar het is nog niet genoeg. De berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) laten zien dat voor 2020 extra inzet nodig is. Tegelijk zijn er maatregelen nodig om de stikstofproblematiek het hoofd te bieden en om te voldoen aan de eisen vanuit het Urgenda-vonnis. Bovendien heeft EU-commissaris Frans Timmermans in Brussel de plannen voor de Green Deal gepresenteerd waarin de ambitie van een CO₂-reductie van 55% in 2030 staat, iets ambitieuzer dan de Nederlandse 49%. De Green Deal is positief ontvangen door het kabinet, al vraagt het om een nog grotere inspanning. Kortom, een speelveld waarin van alle kanten druk staat op de Nederlandse plannen.
Op achterstand
Het WRR rapport en advies aan de programmacommissies windt er geen doekjes om: ‘Nederland loopt achter in het verduurzamen van de economie’. Volgens de laatste cijfers is Nederland hekkensluiter van Europa met 7,4% t.o.v. het Europese gemiddelde van 18%. Het WRR advies benadrukt dat met de grote uitdagingen die voor liggen ‘een langetermijnvisie en consistent beleid van belang zijn om maatschappelijke afspraken en investeringsbeslissingen te ondersteunen’. Dat is een uitdaging in ons politieke systeem met iedere vier jaar een andere regering en de grote hoeveelheid kleinere partijen met diverse standpunten die samen tot beleid moeten komen.
Verkiezingsprogramma’s
Wat kunnen we verwachten van de verkiezingsprogramma’s? Het CDA laat de in het verleden geuite scepsis over de klimaatmaatregelen hoogstwaarschijnlijk achterwege; de partij heeft de transitie omarmd en ziet met name wind en zon als de energiebronnen voor de toekomst. De VVD die traditiegetrouw opkwam voor de bedrijven, heeft deze niet langer gespaard in de maatregelen die eraan komen; de burger moest nou eenmaal worden ontzien bij alle kosten die gemoeid zijn met de transitie. En voor de VVD blijft ‘innovatie’ een toverwoord; inzet op nieuwe technologieën moet uitkomst bieden. D66 komt stevig op voor het klimaat. Voorman Jetten probeert zijn positie te verstevigen door het debat met Baudet bewust op te zoeken; dat leverde al een aantal aardige confrontaties op tussen de zogenoemde ‘klimaatdrammer’ en de tegenpool die er allemaal niet in lijkt te geloven.
Kortom, de inzet op nieuwe technologieën (waterstof, biomassa en what about kernenergie?), de CO₂ belasting en welke aanvullende maatregelen nodig zijn om aan alle doelen te voldoen geven genoeg stof tot discussie. Voor alle partijen geldt dat er een afweging gemaakt moet worden tussen vergaande inspanningen om de ambities te halen en de sociaaleconomische aspecten als werkgelegenheid, de druk op het MKB en investeringen voor de industrie. Uiteraard wordt gezocht naar manieren om het draagvlak zo groot mogelijk te houden. Momenteel wordt druk geschreven en gedebatteerd binnen de partijen om de standpunten verder vorm te geven; soms ook via bijeenkomsten die open zijn voor een ieder om mee te praten. Een uitgelezen kans om naast papieren waarheden ook de voorbeelden uit de praktijk te horen; want een ding is zeker, iedereen heeft een rol te spelen in het realiseren van deze ambitieuze transitie.